Deze week gelezen: Emma van Meyeren
Emma van Meyeren: de redacteur las een mooi denkend document over rouw en verwerking, het fysieke en rituele – met rake formuleringen.
*
Daan Stoffelsen: Emma van Meyeren, Ook ik ben stukgewaaid
Deze zondagochtend was mijn stiefmoeder overleden, ik reisde per trein en ov-fiets naar mijn vader, en ik las. Emma van Meyeren, een jonge journaliste die schrijft over muziek en feminisme, verloor tien jaar geleden haar moeder, en in drie essays onderzoekt ze het karakter van blijvende rouw. Ook ik ben stukgewaaid heet dit debuut, en het is een mooi, klein document, dat uitgaat van de onzin dat rouw verdwijnt, verwerkt kan worden. (Het kan, is mijn ervaring, zijn scherpste randjes verliezen, de intensiteit neemt af, maar na ruim twintig jaar kan ik nog huilen om het verlies van mijn eigen moeder.)
Freud, schrijft Van Meyeren, beweerde dat al: ‘Normale rouw lost zich volgens hem vanzelf op door het verstrijken van de tijd. Gebeurt dit niet, dan is er volgens Freud sprake van gecompliceerde rouw, dat samenvalt met melancholie.’ Dat is ongerichter, of eigenlijk allesomvattender. ‘Totalitair’ noemt Van Meyeren dat.
Zo heb ik de term melancholie nooit begrepen. Maar Van Meyeren laat interessante dingen zien, benadrukt het fysieke van rouw, de rol van (zelfontworpen) rituelen, en kijkt met een voor mij frisse blik naar Marieke Lucas Rijnevelds romandebuut, en introduceert Chantal Akerman bij mij. Die filmmaker filmde en schreef over de band met haar moeder en over hun gedeelde liefde voor kwark, een band die misschien wel na haar moeders dood leidde tot haar eigen zelfdoding. De suggestie is te sterk, zeker als Van Meyeren zegt dat er maar een aantal maanden tussen zat – het was meer dan een jaar.
Het zijn denkende veeleer dan verhalende essays die, zoals dat hoort, oproepen tot herlezing en doordenken. Niet alles wat ze schrijft, overtuigt me, maar Van Meyeren formuleert raak.
‘De transformatie van een leven met iemand naar een leven met de herinnering aan iemand vraagt om een heroriëntatie. […] Het vinden van een rouwperspectief is een exacte en onherleidbare zoektocht naar een lens die werkt. Een zoektocht die voelt alsof ik op de stoel van een opticien zit tijdens een oogmeting terwijl er op hoog tempo voor mijn ogen klepjes worden gedraaid, geopend en gesloten. “Is dit beter, slechter of zie je geen verschil?”
Het antwoord daarop is zowel bij de opticien als in rouw meestal dat ik het verschil niet direct kan zien.’
Exact én onherleidbaar? Mmm. Maar de ogentest is een prachtig beeld, dat evengoed voor Van Meyerens rouw staat als voor de tastende manier waarop ze daarover nadenkt.
