Wand

 

In het feuilleton ‘In het echt’ verkent Dorien de Wit gradaties van realiteit. Via surrogaatreizen op Google Street View, de glimlach van een deepfake en het bezoeken van een televisiedecor onderzoekt ze haar besef van tijd en plaats, beweegt ze tussen werkelijkheid en illusie, tast ze haar eigen grenzen af. Deze week aflevering 7: Wand.

 

 

In de theaterwereld spreekt men van de vierde wand. De eerste drie wanden zijn achterkant en de zijkanten van het toneel, de vierde wand is een denkbeeldige wand tussen het publiek en het podium. Deze krijgt vooral betekenis als ze wordt doorbroken, want daarmee wendt een personage zich plots tot het publiek en erkent daarmee dat de realiteit van het toneelstuk een illusie is. 

In Japan bestaat een bedrijf waar je familieleden kunt huren: Family Romance. Dit klinkt als een verhaal uit een film, wat filmregisseur Werner Herzog ook moet hebben gedacht toen hij hier een film over maakte met de gelijknamige titel. Ik heb de website van het bedrijf gevonden en scroll nu door de verschillende opties. Zo kun je bijvoorbeeld gasten huren voor je bruiloft, of een partner die je vergezelt naar een receptie. Een ‘scolding agent’ behoort ook tot de mogelijkheden: voor 10.000 Yen huur je iemand om je een uitbrander te geven als je een fout hebt gemaakt (al lijkt het mij niet nodig een echte fout te maken, als je voor de uitbrander toch iemand inhuurt). De mogelijkheden zijn eindeloos: het huren van ‘ouders’ om aan je nieuwe partner voor te stellen, het huren van een ‘partner’ om aan je ouders voor te stellen. Het huren van vrienden voor een picknick in het park of alleen voor de foto hiervan om te stralen op Instagram.  

Het is een populaire service. In de reacties lees ik dat klanten blij zijn dat ze hun ‘man’ mee konden nemen naar een etentje met hun baas, zodat ze een goede indruk maakten, terwijl ze eigenlijk al jaren gescheiden zijn of hun man een zware alcoholist is.

Is het geen zelfverloochening om fictieve mensen te huren, alleen voor de indruk die je achterlaat bij anderen? En wat heb je aan die goede indruk als de werkelijkheid miserabel is? Is het dan niet zinniger om iets aan de werkelijkheid te veranderen, door nieuwe vrienden te maken, te scheiden of te verhuizen? Terwijl deze vragen bij me opkomen, vraag ik me af of zoiets in Europa denkbaar zou zijn of dat dit iets zegt over de Japanse cultuur. 

Ook realiseer ik me de hypocrisie van mijn eigen vragen, want hoeveel vormen van sociaal bedrog gebruik ik op een dag? Ik kom een kennis tegen op straat die enthousiast zwaait en roept dat het zo lekker gaat met mij, wat ze af kan lezen aan wat ik deel op social media. Ik knik een beetje en probeer tevredenheid uit te stralen, terwijl ik in werkelijkheid met mijn tong op mijn schoenen loop omdat ik net op tijd twee deadlines heb gehaald, wat me slapeloze nachten en veel gepieker heeft gekost. Het beeld van succes is niet eens een bewuste illusie, maar het gepieker houd ik voor mezelf terwijl ik het resultaat online deel, omdat me dit relevant lijkt. Zo creëer ook ik een aangepaste versie van mezelf. 

Dat is vergelijkbaar met fotoalbums van mijn jeugd. Als ik ze doorblader lijkt het leven in de jaren tachtig een aaneenschakeling van kerst, verjaardagen, zomervakantie en weer kerst. Er was nooit een druilerige zondagmiddag of een oersaaie schooldag, of althans, dat was geen foto waard waardoor elk verleden een collage van hoogtepunten is geworden. 

Ik stel me voor dat ik in een werkelijkheid leef die uit vier wanden bestaat. Ook al huur ik geen vrienden, toch is het altijd een keuze welk deel ik van mezelf laat zien op social media. Of het een positief of negatief bericht is, het is altijd uit de werkelijkheid gemonteerd en kan zo door een ander bekeken worden. Mijn vierde wand is het nieuwsoverzicht van Facebook, de stories op Instagram, mijn LinkedIn-profiel; een scherm waarop je gemonteerde varianten van jezelf projecteert en waarvan de kijker weet dat het niet meer dan facetten zijn van de ander.

*

Dorien de Wit tekent, schrijft, maakt korte films en ontwerpt (audio)wandelingen. Na de kunstacademie in Den Bosch voltooide ze de master Fine Art aan het Sandberg Instituut in Amsterdam. Ze publiceerde poëzie, kort proza en essays in literaire en kunsttijdschriften zoals Hollands Maandblad, De Revisor, Liegend Konijn en Mister Motley. In 2017 won zij de Turing Gedichtenwedstrijd en in 2019 ontving ze de Hollands Maandblad Beurs (proza en poëzie).  Haar debuutbundel eindig de dag nooit met een vraag verscheen in februari 2021 bij Uitgeverij De Arbeiderspers.